Thơ NGUYÊN SA và Tình ca NGÔ THỤY MIÊN
THƠ NGUYÊN SA VÀ TÌNH CA NGÔ THỤY MIÊN
Nhắc đến Ngô Thụy Miên không thể không nhắc đến Nguyên Sa và những bài thơ của ông ấy. Chính Ngô Thụy Miên trong một bài viết của mình đã từng không ngớt lời bày tỏ lòng ngưỡng mộ của mình với nhà thơ Nguyên Sa. Có thể nói, sự gặp gỡ giữa Ngô Thụy Miên và Nguyên Sa là một cái duyên lớn trong âm nhạc. Trước khi Ngô Thụy Miên phổ nhạc những bài thơ của Nguyên Sa, Nguyên Sa đã là một cái tên lớn trong nền văn học Miền Nam Việt Nam. Giới học sinh sinh viên thời ấy không ai không thuộc làu trên môi một đôi câu của thi sĩ trẻ, người đã mang từ Paris, hè phố Saint Michel với sông Seine, tháp Effel, những mùa đông mù sương, những tuyết trắng và những cặp tình nhân về cho thi ca Sài Gòn thêm đài các. Nguyên Sa cũng chính là người mang Áo lụa Hà Đông, nắng Sài Gòn và đâu đó những bóng Kiều, nàng thơ Hà Nội vào thơ rất nhẹ nhàng, rất gần gũi mà không gượng ép.
Nhạc phẩm “Áo lụa Hà Đông” chưa chắc là nhạc phẩm hay nhất, nhiều người biết đến nhất và yêu thích nhất của Ngô Thụy Miên cũng như bài thơ Áo lụa Hà Đông chưa chắc là bài thơ Nguyên Sa tâm đắc nhất nhưng sự kết hợp của hai tâm hồn đồng điệu trong Áo lụa Hà Đông thì ai cũng thấy được:
Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát
Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng.
Nếu để ý một chút sẽ thấy, những hình ảnh em ngoan, lá hoa buồn vương, ngõ vắng đường mịt mù, áo mỏng chiều sương… trong thơ Nguyên Sa luôn phảng phất đâu đó trong suốt những bài tình khúc của Ngô Thụy Miên, tạo nên một nét thơ mộng và dịu dàng riêng cho những tình khúc của ông trong suốt thập kỷ 60 và 70 của thế kỷ trước. Nét đài các và hoài cổ đặc trưng, nét miên man rủ buồn trong nhạc cảm của những tình khúc Ngô Thụy Miên.Những dịu dàng ấy cũng chính là cảm hứng cho Ngô Thụy Miên phổ nhạc một bài thơ khác của Nguyên Sa: Tuổi 13
Trời hôm nay mưa nhiều hay rất nắng
mưa tôi trả về bong bóng vỡ đầy tay
trời nắng ngạt ngào tôi ở lại đây
như một buổi hiên nhà nàng dịu mát.
Trời hôm ấy 15 hay 18
tuổi của nàng tôi nhớ chỉ 13
tôi phải van lơn ngoan nhé! đừng ngờ
Suốt cuộc đời mình, Ngô Thụy Miên chỉ viết tình khúc mà không mảy may động chạm gì đến những vấn đề chính trị, xã hội nhức nhối khác như các nhạc sĩ cùng thời ông, trong nhạc của ông lúc nào cũng là những tình yêu. Càng về sau những tình yêu trong tình khúc của Ngô Thụy Miên càng đẹp và càng buồn. Qua lần hồi những nỗi buồn man mác, những xúc cảm tinh khôi của thuở đầu đời, tình khúc của Ngô Thụy Miên có hồi ướt đẫm những nỗi buồn tưởng như không thể nào khỏa lấp được:
Dù cho mưa, tôi xin đưa em đến cuối cuộc đời
Dù cho mây hay cho bão tố có kéo qua đây
Dù có gió, có gió lạnh đầy, có tuyết bùn lầy, có lá buồn gầy
Dù sao, dù sao đi nữa, tôi vẫn yêu em
(Niệm khúc cuối)
Rồi buồn da diết đến tưởng chừng không lối thoát:
Một ngày nào đó tóc xanh xưa bạc màu.
Một ngày nào đó ta có thôi hết yêu người?
(Bản tình cuối)
Ngô Thụy Miên đã sống, đã yêu và đã viết tình khúc như thế, chân thành như kể những câu chuyện tình mình với một kẻ tri âm. Kẻ tri âm ấy là âm nhạc, nhưng thật may, âm nhạc là kẻ rộng lòng, nên chúng ta biết có một Ngô Thụy Miên và hơn 70 tình khúc Ngô Thụy Miên vẫn đang thổn thức cùng năm tháng.
THƠ NGUYÊN SA
Tuổi mười ba
Trời hôm nay mưa nhiều hay rất nắng?
Mưa tôi chả về bong bóng vỡ đầy tay
Trời nắng ngọt ngào… tôi ở lại đây
Như một buổi hiên nhà nàng dịu sáng.
Trời hôm ấy mười lăm hay mười tám?
Tuổi của nàng tôi nhớ chỉ mười ba
Tôi phải van lơn ngoan nhé, đừng ngờ…
Tôi phải dỗ như là… tôi đã nhớn.
Tôi phải đợi như là tôi đã hẹn
Phải thẹn thò như sắp cưới hay vừa yêu
Phải nói vơ vào rất vội: người yêu
Nếu ai có hỏi thầm: ai thế ?
Tôi nói lâu rồi.. nhưng ngập ngừng khe khẽ
Để giận hờn chim bướm chả giùm tôi
Nhưng rồi lòng an ủi “nắng chưa phai…”
Tình chưa cũ bởi vì tình chưa mới….”
Má vẫn đỏ, đỏ một màu con gái
Với những lời hiền dịu nhưng chua ngoa
Lòng vẫn ngỡ ngàng: tóc ướp bằng thơ
Sao hương sắc lên mắt mình thi tứ?
Và đôi mắt nhìn tôi ngập ngừng chia sẻ
Đôi mắt nhìn trời nhè nhẹ mây nghiêng
Tôi biết nói gì? Cả trăm phút đều thiêng
Hay muốn nói nhưng lòng mình ngường ngượng
Chân díu bước và mắt nhìn vương vướng
Nàng đến gần tôi chỉ dám… quay đi
Cả những giờ bên lớp học trường thi
Tà áo khuất thì thầm “chưa phải lúc….”
Áo nàng vàng tôi về yêu hoa cúc
Áo nàng xanh tôi mến lá sân trường
Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương
Tôi thay mực cho vừa màu áo tím
Chả có gì…. sao lòng mình cũng thẹn
Đến ngượng ngùng bỡ ngỡ… hay là ai ?
Trăm bức thư lót giấy kẻ dòng đôi
Mà nét chữ còn run (dù rất nhẹ)
Tôi đã viết hay chỉ thầm âu yếm kể
Tôi đã nhìn hay lặng lẽ say sưa?
Nên đêm vui sao cũng chớm buồn thưa
Và lo sợ khi lòng mừng quá đỗi
Rồi trách móc: trời không gần cho tay với
Và cả nàng hư quá, sao mà kiêu
Nên đến trăm lần: “Nhất định mình chưa yêu”
Hôm nay nữa…. nhưng lòng mình sao lạ quá…
Tháng Sáu trời mưa
Tháng sáu trời mưa, trời mưa không ngớt
Trời không mưa anh cũng lạy trời mưa
Anh lạy trời mưa phong toả đường về
Và đêm ơi xin cứ dài vô tận
Đôi mắt em anh xin đừng lo ngại
Mười ngón tay đừng tà áo mân mê
Đừng hỏi anh rằng: có phải đêm đã khuya
Sao lại sợ đêm khuya, sao lại e trời sáng…
Hãy dựa tóc vào vai cho thuyền ghé bến
Hãy nhìn nhau mà sưởi ấm trời mưa
Hãy gửi cho nhau từng hơi thở mùa thu
Có gió heo may và nắng vàng rất nhẹ
Và hãy nói năng những lời vô nghĩa
Hãy cười bằng mắt, ngủ bằng vai
Hãy để môi rót rượu vào môi
Hãy cầm tay nhau bằng ngón tay bấn loạn
Gió có lạnh hãy cầm tay cho chặt
Đêm có khuya em hãy ngủ cho ngoan
Hãy biến cuộc đời thành những tối tân hôn
Nếu em sợ thời gian dài vô tận
Tháng sáu trời mưa, em có nghe mưa xuống
Trời không mưa em có lạy trời mưa?
Anh vẫn xin mưa phong toả đường về
Anh vẫn cầu mưa mặc dầu mây ảm đạm.
Da em trắng anh chẳng cần ánh sáng
Tóc em mềm anh chẳng thiết mùa xuân
Trên cuộc đời sẽ chẳng có giai nhân
Vì anh gọi tên em là nhan sắc
Anh sẽ vuốt tóc em cho đêm khuya tròn giấc
Anh sẽ nâng tay em cho ngọc sát vào môi
Anh sẽ nói thầm như gió thoảng trên vai
Anh sẽ nhớ suốt đời mưa tháng sáu.
Áo lụa Hà Đông
Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát
Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Thơ của anh vẫn còn nguyên lụa trắng.
Anh vẫn nhớ em ngồi đây tóc ngắn
Mà mùa thu dài lắm ở chung quanh
Linh hồn anh vội vã vẽ chân dung
Bay vội vã vào trong hồn mở cửa
Gặp một bữa anh đã mừng một bữa
Gặp hai hôm thành nhị hỉ của tâm hồn
Thơ học trò anh chất lại thành non
Và đôi mắt ngất ngây thành chất rượu.
Em không nói đã nghe lừng giai điệu
Em chưa nhìn mà đã rộng trời xanh
Anh đã trông lên bằng đôi mắt chung tình
Với tay trắng em vào thơ diễm tuyệt
Em chợt đến, chợt đi, anh vẫn biết
Trời chợt mưa, chợt nắng chẳng vì đâu
Nhưng sao đi mà không bảo gì nhau
Để anh gọi, tiếng thơ buồn vọng lại.
Để anh giận mắt anh nhìn vụng dại
Giận thơ anh đã nói chẳng nên lời
Em đi rồi, sám hối chạy trên môi
Những ngày thắng trên vai buồn bỗng nặng.
Em ở đâu, hỡi mùa thu tóc ngắn
Giữa hộ anh màu áo lụa Hà Đông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Giữ hộ anh bài thơ tình lụa trắng.
Paris có gì lạ không em
Paris có gì lạ không em?
Mai anh về em có còn ngoan
Mùa xuân hoa lá vương đầy ngõ
Em có tìm anh trong cánh chim
Paris có gì lạ không em?
Mai anh về giữa bến sông Seine
Anh về giữa một giòng sông trắng
Là áo sương mù hay áo em?
Em có đứng ở bên bờ sông?
Làm ơn che khuất nửa vừng trăng
Anh về có nương theo giòng nước
Anh sẽ tìm em trong bóng trăng
Anh sẽ thở trong hơi sương khuya
Mỗi lần tan một chút suơng sa
Bao giờ sáng một trời sao sáng
Là mắt em nhìn trong gió đưa…
Anh sẽ cầm lấy đôi bàn tay
Tóc em anh sẽ gọi là mây
Ngày sau hai đứa mình xa cách
Anh vẫn được nhìn mây trắng bay
Anh sẽ chép thơ trên thời gian
Lời thơ toàn những chuyện hờn ghen
Vì em hay một vừng trăng sáng
Đã đắm trong lòng cặp mắt em?
Anh sẽ đàn những phím tơ chùng
Anh đàn mà chả có thanh âm
Chỉ nghe gió thoảng niềm thương nhớ
Để lúc xa vời đỡ nhớ nhung
Paris có gì lạ không em?
Mai anh về mắt vẫn lánh đen
Vẫn hỏi lòng mình là hương cốm
Chả biết tay ai làm lá sen?…
Cần thiết
Không có anh lấy ai đưa em đi học về?
Lấy ai viết thư cho em mang vào lớp học?
Ai lau mắt cho em ngồi khóc?
Ai đưa em đi chơi trong chiều mưa?
Những lúc em cười trong đêm khuya,
Lấy ai nhìn những đường răng em trắng?
Đôi mắt sáng là hành tinh lóng lánh
Lúc sương mù ai thở để sương tan
Ai cầm tay cho đỏ má hồng em
Ai thở nhẹ cho mây vào trong tóc…
Không có anh nhỡ một mai em khóc
Ánh thu buồn trong mắt sẽ hao đi
Tóc sẽ dài thêm mớ tóc buồn thơ
Không có anh thì ai ve vuốt?
Không có anh lấy ai cười trong mắt
Ai ngồi nghe em nói chuyện thu phong
Ai cầm tay mà dắt mùa xuân
Nghe đường máu run từng cành lộc biếc?
Không có anh nhỡ ngày mai em chết
Thượng đế hỏi anh sao tóc em buồn
Sao tay gầy sao đôi mắt héo hon
Anh sẽ phải cúi đầu đi vào địa ngục…
Tương tư
Tôi đã gặp em từ bao giờ
Kể từ nguyệt bạch xuống đêm khuya
Kể từ gió thổi trong vừng tóc
Hay lúc thu về cánh nhạn kia?
Có phải em mang trên áo bay
Hai phần gió thổi , một phần mây
Hay là em gói mây trong áo
Rồi thở cho làn áo trắng bay?
Có phải mùa Xuân sắp sửa về
Hay là gió lạnh lúc đêm khuya
Hay là em chọn sai màu áo
Ðể nắng thu vàng giữa lối đi?
Có phải rằng tôi chưa được quen
Làm sao buổi sáng đợi chờ em
Hay từng hơi thở là âm nhạc
Ðàn xuống cung trầm, mắt nhớ thương
Buổi tối tôi ngồi nghe sao khuya
Ði về bằng những ngón chân thưa
Và nghe em ghé vào giấc mộng
Vành nón nghiêng buồn trong gió đưa
Tôi không biết rằng lạ hay quen
Chỉ biết em mang theo nghê thường
Cho nên cặp mắt mờ hư ảo
Cả bốn chân trời chỉ có em.
Bài giã biệt
1.
Rồi trong ngôi nhà ký ức em sẽ đặt anh ở vị trí nào?
Bên cạnh lớp học ngày xưa hay khu vườn tuổi nhỏ?
Bên cạnh hình ảnh đôi guốc cao gót đầu tiên
hay con búp bê gãy tay trên gác bếp?
Khoá cửa ngồi nhà, viễn du vào cuộc đời thường nhật,
bao nhiêu lâu em trở lại một lần?
Ấy có phải là những ngày mưa, những buổi cuối tuần không có phim hay?
Ấy có phải những lúc chồng em không trở về nhà vào buổi tối?
Chiếc chìa khoá mắt buồn đưa vào đêm vắng.
Trong những gian phòng dĩ vãng em sẽ tìm đến nơi anh.
Anh đã nghe thấy tiếng chân em đi:
đúng là âm thanh của đôi giày ngần ngại,
đúng là bước chân nai trên lá thu vàng.
Em sẽ đặt vài ngón tay tình cảm lên vai anh
rồi vội vã đẩy lui vì chợt nhận thấy rằng
anh chỉ còn là một công trình điêu khắc.
Trong ngôi nhà cũ của tâm hồn em sẽ bỏ đi mau
như một người khách lạ để tránh những nỗi buồn xưa cũ vướng vào vai.
2.
Ðừng nói đến tình yêu trong tâm tưởng.
Anh xin em nếu chẳng gối đầu trên tay anh
thì cũng đừng giam đôi cánh to của loài dã điểu.
Nếu bước chân anh chẳng được theo em
thì hãy mặc con tuấn mã chạy trong rừng.
Trong ngôi nhà ký-ức dù em đặt anh giữa gian phòng chọn lọc,
trong khu vườn kỷ-niệm dù em cho anh miếng đất ưu tiên,
tất cả với anh vẫn chỉ là nghĩa trang tình ái.
Ðừng nói tới những câu thơ xưa cũ với hình ảnh đôi chim liền cánh,
cuộc hò hẹn kiếp sau, sự tưởng nhớ thường xuyên trong xa cách.
Em dư biết giá trị liều thuốc an thần
của những bài thơ nói về tình yêu kiếp khác,
sao còn bắt anh chèo thuyền trong ảo tưởng?
Em dư biết cha mẹ sinh ra anh vốn là một đứa con hư
chẳng biết tôn ai làm thần tượng,
sao còn bắt anh tìm một chỗ ngồi riêng biệt cho em?
Sao nỡ bắt anh về ẩn náu trong khu rừng kỷ-niệm
để loài thú cô đơn tiêu hao thân thể. Những tế bào úa mòn
sẽ chẳng đủ nuôi loài dòi trong bữa tiệc thần kinh.
3.
Anh từ chối chiếc bánh còn thừa, tự do hứa hẹn,
chân lý lưỡi lê và những lời an ủi.
Lịch sử đã dạy anh sự đổi thay. Chiến tranh cho ý thức
ngọn lửa sáng ngời để hoả thiêu những cuộc hoá trang tình cảm.
Cuộc đời đã dạy anh ảo vọng có kích thước của hoả diệm sơn
thân thể đợi chờ chỉ là thân cây
mà chất diệp lục tố chẳng bao giờ còn trong sức lửa.
4.
Tuổi ba mươi và bấy nhiêu lần luỹ thừa đau khổ.
Nhân danh cành tay mọc trái nghi ngờ.
Nhân danh vầng trán quê hương lo ngại.
Nhân danh mái tóc chờ mưa trong sa mạc.
Như lễ vật trong ngày lại quả gửi về chẳng còn nguyên vẹn,
anh trả lại em những mùa thu lá vàng,
những xứ ước mơ, những lâu đài kỷ niệm.
Anh trả lại em cả cặp môi trên gò má,
lá thư xanh và ngón tay tuổi trẻ.
Vỗ mạn thuyền xô động, với nếp trán phế binh,
với đôi mắt dã tràng mệt mỏi,
anh đi vào ngôi nhà nguyện tâm hồn.
Gửi đến cho em âm thanh của những tiếng chuông khởi đầu Thánh lễ.
Paris
Mai tôi ra đi chắc trời mưa
Tôi chắc trời mưa mau
Mưa thì mưa chắc tôi không bước vội
Nhưng chậm thế nào cũng phải xa nhau…
Mai tôi đi chắc Paris sẽ buồn
Paris sẽ nhìn theo
Nhưng nhìn thì nhìn đời trăm nghìn góc phố
Con đường dài thẳng mãi có bao nhiêu
Mai tôi đi dù hôm nay đang vào thu
Giòng sông Seine đang mặc áo sương mù
Đang nhìn tôi mà khoe nước biếc
Khoe lá vàng lộng lẫy lối đi xưa
Dù hôm nay giữa một ngày tháng bảy
Chiếc tháp ngà đang ướt rũ mưa ngâu
Sông Seine về chân đang bước xô nhau
Sẽ vịn ai cho đều giòng nước chảy
Dù mai kia
trong một đêm quá khuya hay một ngày sớm dậy
trên một con đò, bên một góc phố, dưới một luỹ tre
tôi sẽ ngồi kể chuyện nắng chuyện mưa
và có lẽ tôi sẽ kể chuyện Paris
để khói thuốc xám trên môi dăm người bạn
và trên môi tôi
điếu thuốc sẽ run trên những đường cong lận đận
điếu thuốc sẽ run như chân người vũ nữ vừa quen
đôi chân người mà tôi không dám nhớ cũng không dám quên
còn quay đảo giữa điệu nhạc mềm như khói thuốc…
Tôi sẽ hỏi trong những chiều giá buốt
những chiều mưa mây xám nặng trên vai
người con gái mắt xanh màu da trời
trên áng mi dài có quanh co tuyết phủ?
Rồi cả người
cả Paris nhìn tôi qua một nụ cười nhắn nhủ
nụ cười mềm như ánh nắng của cuộc chia ly
của một buổi sáng mai khi những người phu đổ rác bắt đầu đi
những thùng rác bắt đầu cọ vào nhau
với những tiếng kêu của một loài sắt lạnh
như những tiếng kêu của những chiếc đinh khô, những mình búa rắn
của những đôi mắt nhìn theo
và tôi cũng nhìn theo
không biết người ta vừa khâm liêm mình hay khâm liệm một người yêu
Dù người yêu không phải là người con gái có mớ tóc vàng
Nhưng cũng sợ phải viết những lá thư xanh về xứ Đũa son
nên tôi không dám hỏi:
tại sao mắt em buồn
tại sao má em đỏ
tại sao môi em ngoan
vì những ngón tay tô đỏ màu đũa son
đang muốn gắp cả đời người hạnh phúc
Và cả tôi cũng vẫn nghẹn ngào trong mỗi lần nói thật
mỗi lần nghe Paris hỏi tôi:
tại sao anh về
tại sao anh không ở?…
Nhưng dòng máu không thể chảy ngoài huyết quản
dù tôi yêu Paris hơn một người bạn yêu một người bạn
hơn một người yêu yêu một người yêu
Dù đêm nay tôi vẫn làm thơ
dặn những người con gái nhỏ đi về
trên hè phố Saint Michel
gò má đỏ phồng bánh graffen
để những hạt đường rơi trên má
lau vội làm gì cho có duyên
Dù đêm nay những người yêu nhỏ vẫn đi về
vẫn đôi mắt nhìn lơi lả hở khuy
cặp môi nghiêng trong một cánh tay ghì
mỗi chuyến métro qua vồi vội
giòng Seine cười ngoảnh mặt quay đi
Dù đêm nay tháp Eiffel
Vẫn kiễng mình trong sương khuya
nhìn bốn phía chân trời
Và đôi mắt tôi
Vẫn tìm đến trong một giờ hò hẹn
Và từ mai trên những lá thư xanh
tôi không được bắt dầu
bằng một chữ P hoa
như tên một người con gái
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét