MÙA MUỒM MUỖM - TUỔI THƠ NGÀY SƠ TÁN

Dạo 1966 -1968, như bao cô cậu bé Hà nội, tôi sơ tán về Hà Bắc ở với bác chủ nhà rất tốt bụng tận tình chỉ bảo, do vậy tôi hòa nhập rất nhanh với đời sống nông thôn.

Mỗi khi vào mùa lúa chín rộ, ấy là lúc bắt đầu mùa muồm muỗm. Những chú muồm muỗm to, béo, cánh xanh mướt luôn là đối tượng tìm kiếm của lũ trẻ (trong làng cùng anh em chúng tôi) ngày ấy . Thoạt trông, chúng có vẻ giống con cào cào, nhưng nhìn kỹ thấy mình nó thon, cánh nhỏ gọn hơn nhiều. Người ta bảo muồm muỗm thường ăn các loại trứng sâu, muỗi… trong các ruộng lúa nên được xếp là một loại “thiên địch”, là bạn của người nông dân. Vào buổi chiều, khi nắng đã xế tà, những con muồm muỗm thường đậu trên đỉnh ngọn lúa, chúc đầu xuống, hai càng giơ thẳng lên, hai bên cánh xòe ra, đập tới tấp, tạo thành tiếng kêu “ri ri” trong gió. Bác chủ tôi bảo đấy là chúng đang gọi nhau. Nhiều khi cả đàn muồm muỗm tập trung về cùng hòa thành âm thanh nghe rất vui tai.

Để bắt được nhiều muồm muỗm cũng không phải đơn giản. Chỉ trừ những chú muỗm muỗm hạ cánh ở tầm thấp, hoặc ngay dưới đường, còn lại, những con đậu trên cao (cành cây, mái nhà, cột điện...), người ta phải dùng đến những dụng cụ tự chế đặc biệt. Đó là một chiếc sào dài, đầu trên được buộc hoặc gắn thêm một cái chai nhựa (hoặc can nhựa loại nhỏ) đã được cắt bỏ phần đáy để làm thành một cái phễu tầm xa; ngoài ra còn phải có đèn pin để soi những con muồm muỗm khôn ngoan nấp mình sau những cây xà ngang...
Khi "tóm" muồm muỗm ra khỏi phễu cũng phải biết cách, nếu không muốn bị hai chiếc răng vừa to vừa cứng, vừa nhọn hoắt lại đen xì của chúng cắn vào tay. Theo kinh nghiệm của người dân, bắt muồm muỗm phải cầm thật chắc vào phần gáy để tránh chúng có thể… quay ngược đầu về phía sau.
Bắt muồm muỗm, chúng tôi phải cùng những người lớn tuổi thường đi thành từng tốp, từng nhóm vài người một. Mỗi người đều “thủ” sẵn một cái chai nhựa trong tay, người cầm gậy dài, người cầm đèn pin. Vào những ngày muồm muỗm xuất hiện nhiều, có nhà giăng đèn bẫy cả đêm có thể thu được từ 5-10 kg trở lên.

Thoạt đầu bắt muỗm về là để chơi. Cho muỗm xanh muỗm nâu cắn nhau rồi thử ngón tay vào hai cái nghiến ngàm của muỗm. Muỗm cắn đau cực đến nỗi tôi phải kêu lên đau đau là rồi rụt vội tay ra xuýt xoa
Chúng tôi nuôi muỗm cho vào cái hộp hay cái lọ miệng rộng. Bóc những hạt lúa non mới cấn sữa nhét vào mồm muỗm. Chúng nhai ngấu nghiến ngấu nghiến rồi đùn ra ngoài. Không biết có nuốt được chút nào vào bụng không
Muồm muỗm mới bắt về con nào con ý béo múp đầu bụng no căng tràn mướt mắt.
Chơi chán nếu có vài con thì nhờ các anh nhớn hơn đặt vào bếp tro nóng vùi nướng. Muỗm nướng chín ăn thơm ngậy và ngon hơn cào cào ( châu chấu , tôm bay ) rất nhiều. Vì thế mà mùa gặt muỗm hiếm hơn cào cào.

Khâu sơ chế muồm muỗm cũng không đơn giản. “Vặt cánh, bẻ chân, ngắt đầu, rút ruột” là 4 khâu cơ bản để tạo nên hình hài một chú muồm muỗm trên bàn nhậu. Trải qua 4 khâu, muồm muỗm được rửa sạch, để ráo nước rồi cho vào chảo.

Thông thường người dân hay nướng muồm muỗm để ăn.Nếu ít thì lấy một cái que xiên qua mình con muồm muỗm rồi đem nướng trên bếp lửa. Mới chỉ nghe tiếng mỡ của nó chảy xèo xèo xuống than hồng thôi đã thấy sự thèm. Chừng vài phút sau, khi cánh và chân muồm muỗm cháy hết chỉ còn trơ lại mỗi cái thân tròn, căng, vàng óng, thơm phức, cái mùi thơm cuốn hút đặc biệt này làm náo nức cả lũ trẻ, cả người lớn và cả những người chưa từng ăn muồm muỗm nướng bao giờ.

Bắt được nhiều về cấu đầu rút ruột vặt cánh chan rửa sạch cho vào chảo rang lên cho thêm chút mỡ lợn rang khô bóng vàng rắc thêm chút gia vị và lá chanh thái chỉ thơm ngon cực.
Hoặc đem muồm muỗm om với nước măng chua trên bếp lửa liu riu. Cạn nước, cho ngay mỡ vào, đảo đều tay trên bếp to lửa. Khi nào nghe tiếng nổ lách tách tức là muồm muỗm đã chín giòn. Nêm nếm gia vị vừa đủ cùng với mì chính, một chút ớt tươi và đảo nhanh tay; cuối cùng, cho lá chanh thái chỉ nhỏ vào, đảo đều chín tới lá chanh là bắc chảo ra được.

Ðã biết bao lần tôi nhẩn nha nhấm nháp để tận hưởng vị bùi bùi, béo ngậy mà không thấy ngấy ấy. Biết tôi thích ăn muồm muỗm nướng, chiều em, nên buổi chiều nào, sau khi học xong, anh tôi cũng ra đồng bắt muồm muỗm xâu lại thành một chuỗi mang về.

Còn bạn, nếu được thưởng thức món muồm muỗm mà dân sơ tán chúng tôi đặt tên là món “tôm bay”, dù chỉ một lần bạn sẽ “ghiền chết mê” với vị ngọt, bùi bùi, béo ngậy mà không thấy ngấy ấy.

Muồm muỗm nướng, rang từ lâu đã là món ăn phổ biến nhất trong mâm cơm ngày mùa, là món khoái khẩu của cả người lớn lẫn trẻ nhỏ vùng quê nơi tôi sơ tán. Hương vị đậm đà của những món ăn này gắn với ngày mùa, đồng ruộng, khiến cho những ai nhất là những bạn đã sống và lớn lên nơi đó nay thoát ly, khi nghĩ về món ăn này cũng nhớ quê, nơi mình sơ tán đến nao lòng.

(Fb Tuấn Mai)